Schrif­te­lijke vragen: Duurzame dienst­reizen

Inleiding

Het uitgangspunt bij het maken van zowel binnen- als buitenlandse dienstreizen door

ambtenaren is het zo doelmatig mogelijk reizen (personeelshandboek reisregeling).

Dat kan bij voorkeur met het openbaar vervoer en hiervoor zijn NS-businesscards

beschikbaar. Daarnaast kan gebruik gemaakt worden van een dienstauto, al dan niet

elektrisch. In uitzonderlijke gevallen, en alleen met toestemming van de

leidinggevende, kan er gebruikt gemaakt worden van eigen vervoer en kunnen de

gereden kilometers gedeclareerd worden.

In het Klimaatakkoord van 2019 is afgesproken om de CO2-uitstoot te verminderen,

waarbij werkgevers met 100 of meer werknemers hun jaarlijkse CO2-uitstoot door

werkgebonden mobiliteit moeten registreren. Uiterlijk op 1 juli 2025 moeten bedrijven

deze gegevens ook daadwerkelijk rapporteren in het online platform van de RVO. 

In het collegeakkoord van Groningen is afgesproken dat we toewerken naar een CO2-

neutraal Groningen in 2035 onder het spoor Groningen groeit groen en eerlijk.

De CO2-uitstoot van vliegreizen zou niet los beschouwd moeten worden, maar ingebed

in een kader van vermindering van CO2-uitstoot van de gemeentelijke organisatie.

Interne analyse

De gemeente Groningen kent op dit moment geen centrale registratie van het aantal en

type dienstreizen dat wordt gemaakt. Uit het Woo-verzoek door Binnenlands Bestuur

blijkt dat in 2022 en 2023 door raad, college en medewerkers 128 buitenlandse

dienstreizen zijn gemaakt, waarbij het reisgezelschap bij 95 reizen uit 1 of 2 personen

bestond. Een groot deel van de buitenlandse dienstreizen had België of Duitsland als

bestemming, waarbij meestal werd gekozen voor de trein, touringcar of waterstofauto.

Bij de buitenlandse dienstreizen werd 46 keer gekozen voor een retourreis per

vliegtuig, waarbij in totaal 112 personen hebben gereisd.

Externe analyse

In publieke organisaties zien we o.a. de volgende uitgangspunten voor buitenlandse

dienstreizen per vliegtuig. De gemeente Den Haag hanteert een reisduur per trein of

bus van 8 uur of minder en de gemeente Utrecht houdt bestemmingen binnen 750

kilometer aan om met het openbaar vervoer te reizen. Bij de RUG geldt dat

medewerkers met de trein reizen in plaats van met het vliegtuig als de afstand minder

dan 800 km is en/of de reistijd met de trein minder dan 9 uur is.

Het Rijk hanteert de volgende uitgangspunten:

• Trein als vervoermiddel als de reistijd per trein maximaal acht uur is.

Als de reistijd meer dan 8 uur is, gaat de reis ook per trein als de reistijd

minder dan anderhalf keer de reistijd per vliegtuig is.

• Vliegtuig als vervoermiddel als de reistijd per trein meer dan 8 uur is en

de reistijd per trein meer dan anderhalf keer de reistijd per vliegtuig is. NB:

met toestemming van een leidinggevende kan er in dit geval alsnog voor

gekozen worden om de dienstreis toch per trein te maken.

• Als reistijd geldt de tijd die met het reizen is gemoeid, berekend vanaf

de werklocatie van de werknemer tot de plek van bestemming. Dit is

inclusief het voor- en natransport naar station of vliegveld en inclusief

wachttijd (inchecktijd).

Uit bovenstaande externe analyse blijkt dat andere organisaties beleid hanteren voor

buitenlandse dienstreizen per vliegtuig dat bestaat uit een afweging van duur en

afstand van de reis. Dit kan als voorbeeld dienen voor toekomstig beleid voor onze

gemeentelijke organisatie.

Registratie en informatie:

Vanaf 1 juli 2024 is Gemeente Groningen als organisatie waar meer dan 100

personen werken verplicht om de personenmobiliteit (zowel woon-werkverkeer als

dienstreizen) te registreren. Reizen per vliegtuig vallen daar niet onder, terwijl de

klimaatimpact per reis daarvan het grootst is.

1. Is het college bereid om jaarlijks centraal vast te leggen welke dienstreizen,

inclusief vliegreizen, er door raad, college of medewerkers worden gemaakt, met

vermelding van het aantal personen, de bestemming(en) van de reis, de

vervoersmethode en het doel van de reis, en dit jaarlijks met de raad te delen? Zo ja,

per wanneer? Zo nee, waarom niet?

Ja. Hoewel op dit moment dienstreizen nog niet centraal kunnen worden geboekt en

geregistreerd, willen we kijken of we jaarlijks een overzicht kunnen genereren.

Daarbij willen we de bureaucratische last zoveel mogelijk beperken. We verwachten

vanaf volgend jaar jaarlijks een overzicht te kunnen geven.

Niet vliegen op kortere afstanden:

2. Is het college bereid om net als andere gemeenten en de RUG beleid in te voeren

waarbij dienstreizen pas vanaf een bepaalde afstand of reistijd met het vliegtuig

mogen plaatsvinden? Zo ja, per wanneer? Zo nee, waarom niet?

Ja, we zijn hiertoe bereid. We denken aan een richtlijn waarin opgenomen is een

afwegingskader voor het maken van de keuze van een vervoermiddel voor

buitenlandse dienstreizen. Dit schept helderheid en maakt de keuze voor een bepaald

vervoermiddel voor de betreffende dienstreis goed uitlegbaar. Uitzonderingen op de

richtlijn moeten mogelijk zijn, bijvoorbeeld in geval van spoed, slechte OV-verbinding

met veel overstappen waardoor werken tijdens de reis niet of slecht mogelijk is en

wanneer er sprake is van aanzienlijke extra reistijd per trein ten opzichte van een

alternatief vervoermiddel. Er moet enige flexibiliteit behouden worden om -uiteraard

onder goede argumentatie- af te wijken van de richtlijn.

3. Is het college het met ons eens dat we als gemeente met hoge klimaatambities de lat

iets verder mogen leggen dan gemeenten die ons voorgingen en 1000 kilometer als

minimum moeten nemen voor vliegreizen? Zo ja, per wanneer? Zo nee, waarom niet?

We zijn het met u eens dat we als gemeente met hoge klimaatambities ook hier de lat

hoog mogen leggen. Zoals aangegeven hanteren verschillende publieke organisaties

verschillende uitgangspunten. We gaan kijken welke minimumafstand passend is voor

onze organisatie. We denken onze eigen richtlijn voor het einde van dit jaar op te

kunnen stellen.

Rugdekking voor langere dienstreizen per OV:

Bepaalde bestemmingen van dienstreizen van de afgelopen 2 jaar zijn verder weg dan

9 uur, maar alsnog goed in één dag te doen met de trein. Denk aan Milaan (13.5 uur),

Edinburgh (12 uur) of Barcelona (14 uur). Mensen kunnen zich bezwaard voelen om

meer reistijd of reiskosten te maken om vliegen te voorkomen.

4. Is het college bereid om medewerkers ook voor deze bestemmingen de mogelijkheid

te bieden om met het openbaar vervoer te reizen, ook al kan dat soms duurder

uitvallen en/of tot langere reistijd leiden? Zo nee, waarom niet?

Wij zijn bereid om te onderzoeken of het mogelijk is om naar bestemmingen te reizen

die goed in één dag te bereiken zijn met het OV, ook als dat extra reistijd en/of kosten

met zich meebrengt. Echter dienen ook hier heldere criteria voor opgesteld te worden

voor wat betreft de maximaal aanvaardbare extra reistijd en/of kosten ten opzichte van

een alternatief vervoermiddel. Ook dit kan worden meegenomen in eerdergenoemd

afwegingskader.

Dienstreizen per auto:

De afgelopen twee jaar is bij 25 internationale dienstreizen gebruik gemaakt van een

privéauto, dienstauto of huurauto, waarbij niet duidelijk is of dit zero-emissie

voertuigen waren.

5. Is het college bereid om internationale dienstreizen met de auto enkel nog toe te

staan als dit een zero-emissie voertuig is? Zo nee, waarom niet?

Het is op dit moment niet mogelijk om buitenlandse dienstreizen alleen toe te staan

met zero-emissie auto’s. Er kan nog niet verwacht worden dat te allen tijde een

waterstof- of elektrische auto beschikbaar is. In het eventuele afwegingskader kan

worden opgenomen dat het de voorkeur heeft om gebruik te maken van een waterstofof elektrische auto als deze beschikbaar is.

Doelmatige dienstreizen per vliegtuig:

Soms is een bestemming niet met het OV of de auto te bereiken, is er geen online

alternatief en is het doelmatig om toch de reis per vliegtuig te maken.

6. Is het college bereid om voor dit soort reizen een afwegingskader te ontwikkelen

waarmee vooraf getoetst kan worden in hoeverre een dienstreis echt noodzakelijk en

doelmatig is? Zo nee, waarom niet?

De afweging of een buitenlandse dienstreis noodzakelijk is, wordt in eerste instantie

door een leidinggevende beoordeeld. Het nog op te stellen afwegingskader geeft

vervolgens aan welke voorwaarden van toepassing zijn bij het kiezen van

vervoermiddelen. In alle gevallen geldt dat beargumenteerd afwijken van de

bepalingen mogelijk moet zijn in bijzondere gevallen. Ook kan nader bepaald worden

voor wie het afwegingskader van toepassing is.

CO2 compensatie vliegreizen:

7. Is het college het met ons eens dat bij dienstreizen per vliegtuig de volledige CO2-

uitstoot moet worden gecompenseerd in geld (door de betreffende afdeling) waarbij

dit geld wordt gestort in een pot om extra bomen te planten (in de gemeente)? Is het

College bereid hier een voorstel voor te ontwikkelen?

Compensatie van CO2 leidt niet tot gedragsverandering. De effectiviteit van

compensatieregelingen is beperkt, er kan sprake zijn van greenwashing. Overwogen

kan worden om ETS-emissierechten op te kopen en deze rechten vervolgens te

vernietigen, waarmee de totale hoeveelheid beschikbare emissierechten in Europa

afneemt. Dit vraagt nader onderzoek. Ook uw idee/suggestie nemen we daarin mee.

Wij vertrouwen er op u hiermee voldoende te hebben geïnformeerd.

Met vriendelijke groet,

burgemeester en wethouders van Groningen,

loco-burgemeester, secretaris,

Mirjam Wijnja Christien Bronda