Schrif­te­lijke vragen: Duurzame dienst­reizen


Indiendatum: 30 mei 2024

Geacht college van B&W,

In het kader van Europese projecten, grensoverschrijdende partnerschappen, werkbezoeken en conferenties is het soms nodig of wenselijk dat raadsleden, collegeleden of ambtenaren naar het buitenland reizen. Het type vervoer dat hiervoor gekozen wordt, is van invloed op de uitstoot van broeikasgassen en de totale klimaatimpact van de betreffende internationale reis. Zo zorgen vliegreizen niet alleen voor CO2-uitstoot door de verbranding van kerosine, maar ook door een versterkt broeikaseffect door de vorming van cirruswolken en condenssporen in de atmosfeer. Bij elkaar zorgt dit ervoor dat de klimaatimpact van een retourtje van Londen naar Madrid met de trein ruim 6x kleiner is dan met het vliegtuig: 43 CO2-eq per persoon in plaats van 265 CO2-eq. Om aan te sluiten bij de ambitie om de klimaatimpact van Groningen te verkleinen, en om het goede voorbeeld te geven, zou het goed zijn om de CO2-uitstoot van dienstreizen te beperken waar mogelijk.

De gemeente Groningen kent geen centrale registratie van het aantal en type dienstreizen dat wordt gemaakt. Uit technisch navragen blijkt na uitgebreide inventarisatie bij de afdelingen dat in 2022 en 2023 door raad, college en medewerkers 128 dienstreizen zijn gemaakt, waarbij het reisgezelschap bij 95 reizen uit slechts 1 of 2 personen bestond. Een groot deel van de internationale dienstreizen had België of Duitsland als bestemming, waarbij meestal werd gekozen voor de trein, touringcar of waterstofauto.

Bij deze dienstreizen werd 46 keer gekozen voor een retourreis per vliegtuig, waarbij in totaal 112 personen mee gingen. Vaak ging dit om bestemmingen die niet met het openbaar vervoer te bereiken zijn, zoals de Verenigde Staten of Australië, maar ook naar bestemmingen dichter bij huis werd gevlogen, zoals München (8 uur met de trein), Milton Keynes (8 uur met de trein), Birmingham (8.5 uur met de trein) of Zürich (9 uur en 45 minuten met de trein). Voor bepaalde andere bestemmingen waarbij de afstand minder dan 1000 kilometer is en die in één dag te bereiken zijn per trein, zoals Lund (10.5 uur), Göteborg (13 uur) of Ronneby (13 uur) in Zweden en Lodz (12 uur) in Polen, werd ook het vliegtuig gekozen.

Als groene gemeente zouden we ook als het aankomt op dienstreizen meer moeten inzetten op verduurzaming. Andere overheden gingen ons reeds voor: zo zijn dienstreizen per vliegtuig voor de gemeente Den Haag sinds 2020 verboden als de reisduur per trein of bus 8 uur of minder is, en in de gemeente Utrecht sinds 2018 als de bestemming binnen 750 kilometer ligt. In Leiden is zelfs een motie aangenomen die het college opdraagt om in principe geen dienstreizen binnen Europa met het vliegtuig meer toe te staan, waarbij als het echt niet anders kan, de vluchten gecompenseerd moeten worden. Dichter bij huis geeft de RUG ook het goede voorbeeld: sinds vorig jaar moeten medewerkers met de trein als de reisduur minder is dan 9 uur.

De fracties van de Partij voor de Dieren en GroenLinks stellen graag de volgende vragen aan het College van B&W.

Registratie en informatie:

Vanaf 1 juli 2024 is Gemeente Groningen als organisatie waar meer dan 100 personen werken verplicht om de personenmobiliteit (zowel woon-werkverkeer als dienstreizen) te registreren. Reizen per vliegtuig vallen daar niet onder, terwijl de klimaatimpact per reis daarvan het grootst is.

  1. Is het college bereid om jaarlijks centraal vast te leggen welke dienstreizen, inclusief vliegreizen, er door raad, college of medewerkers worden gemaakt, met vermelding van het aantal personen, de bestemming(en) van de reis, de vervoersmethode en het doel van de reis, en dit jaarlijks met de raad te delen? Zo ja, per wanneer? Zo nee, waarom niet?

Niet vliegen op kortere afstanden:

  1. Is het college bereid om net als andere gemeenten en de RUG beleid in te voeren waarbij dienstreizen pas vanaf een bepaalde afstand of reistijd met het vliegtuig mogen plaatsvinden? Zo ja, per wanneer? Zo nee, waarom niet?

  2. Is het college het met ons eens dat we als gemeente met hoge klimaatambities de lat iets verder mogen leggen dan gemeenten die ons voorgingen en 1000 kilometer als minimum moeten nemen voor vliegreizen? Zo ja, per wanneer? Zo nee, waarom niet?

Rugdekking voor langere dienstreizen per OV:

Bepaalde bestemmingen van dienstreizen van de afgelopen 2 jaar zijn verder weg dan 9 uur, maar alsnog goed in één dag te doen met de trein. Denk aan Milaan (13.5 uur), Edinburgh (12 uur) of Barcelona (14 uur). Mensen kunnen zich bezwaard voelen om meer reistijd of reiskosten te maken om vliegen te voorkomen.

  1. Is het college bereid om medewerkers ook voor deze bestemmingen de mogelijkheid te bieden om met het openbaar vervoer te reizen, ook al kan dat soms duurder uitvallen en/of tot langere reistijd leiden? Zo nee, waarom niet?

Dienstreizen per auto:

De afgelopen twee is bij 25 internationale dienstreizen gebruik gemaakt van een privéauto, dienstauto of huurauto, waarbij niet duidelijk is of dit zero-emissie voertuigen waren.

  1. Is het college bereid om internationale dienstreizen met de auto enkel nog toe te staan als dit een zero-emissie voertuig is? Zo nee, waarom niet?

Doelmatige dienstreizen per vliegtuig:

Soms is een bestemming niet met het OV of de auto te bereiken, is er geen online alternatief en is het doelmatig om toch de reis per vliegtuig te maken.

  1. Is het college bereid om voor dit soort reizen een afwegingskader te ontwikkelen waarmee vooraf getoetst kan worden in hoeverre een dienstreis echt noodzakelijk en doelmatig is? Zo nee, waarom niet?

CO2 compensatie vliegreizen:

  1. Is het college het met ons eens dat bij dienstreizen per vliegtuig de volledige CO2-uitstoot moet worden gecompenseerd in geld (door de betreffende afdeling) waarbij dit geld wordt gestort in een pot om extra bomen te planten (in de gemeente)? Is het College bereid hier een voorstel voor te ontwikkelen?

In afwachting van uw reactie.

Met vriendelijke groet,

Wesley Pechler,Partij voor de Dieren
Ceciel Nieuwenhout, GroenLinks

Inleiding

Het uitgangspunt bij het maken van zowel binnen- als buitenlandse dienstreizen door

ambtenaren is het zo doelmatig mogelijk reizen (personeelshandboek reisregeling).

Dat kan bij voorkeur met het openbaar vervoer en hiervoor zijn NS-businesscards

beschikbaar. Daarnaast kan gebruik gemaakt worden van een dienstauto, al dan niet

elektrisch. In uitzonderlijke gevallen, en alleen met toestemming van de

leidinggevende, kan er gebruikt gemaakt worden van eigen vervoer en kunnen de

gereden kilometers gedeclareerd worden.

In het Klimaatakkoord van 2019 is afgesproken om de CO2-uitstoot te verminderen,

waarbij werkgevers met 100 of meer werknemers hun jaarlijkse CO2-uitstoot door

werkgebonden mobiliteit moeten registreren. Uiterlijk op 1 juli 2025 moeten bedrijven

deze gegevens ook daadwerkelijk rapporteren in het online platform van de RVO. 

In het collegeakkoord van Groningen is afgesproken dat we toewerken naar een CO2-

neutraal Groningen in 2035 onder het spoor Groningen groeit groen en eerlijk.

De CO2-uitstoot van vliegreizen zou niet los beschouwd moeten worden, maar ingebed

in een kader van vermindering van CO2-uitstoot van de gemeentelijke organisatie.

Interne analyse

De gemeente Groningen kent op dit moment geen centrale registratie van het aantal en

type dienstreizen dat wordt gemaakt. Uit het Woo-verzoek door Binnenlands Bestuur

blijkt dat in 2022 en 2023 door raad, college en medewerkers 128 buitenlandse

dienstreizen zijn gemaakt, waarbij het reisgezelschap bij 95 reizen uit 1 of 2 personen

bestond. Een groot deel van de buitenlandse dienstreizen had België of Duitsland als

bestemming, waarbij meestal werd gekozen voor de trein, touringcar of waterstofauto.

Bij de buitenlandse dienstreizen werd 46 keer gekozen voor een retourreis per

vliegtuig, waarbij in totaal 112 personen hebben gereisd.

Externe analyse

In publieke organisaties zien we o.a. de volgende uitgangspunten voor buitenlandse

dienstreizen per vliegtuig. De gemeente Den Haag hanteert een reisduur per trein of

bus van 8 uur of minder en de gemeente Utrecht houdt bestemmingen binnen 750

kilometer aan om met het openbaar vervoer te reizen. Bij de RUG geldt dat

medewerkers met de trein reizen in plaats van met het vliegtuig als de afstand minder

dan 800 km is en/of de reistijd met de trein minder dan 9 uur is.

Het Rijk hanteert de volgende uitgangspunten:

• Trein als vervoermiddel als de reistijd per trein maximaal acht uur is.

Als de reistijd meer dan 8 uur is, gaat de reis ook per trein als de reistijd

minder dan anderhalf keer de reistijd per vliegtuig is.

• Vliegtuig als vervoermiddel als de reistijd per trein meer dan 8 uur is en

de reistijd per trein meer dan anderhalf keer de reistijd per vliegtuig is. NB:

met toestemming van een leidinggevende kan er in dit geval alsnog voor

gekozen worden om de dienstreis toch per trein te maken.

• Als reistijd geldt de tijd die met het reizen is gemoeid, berekend vanaf

de werklocatie van de werknemer tot de plek van bestemming. Dit is

inclusief het voor- en natransport naar station of vliegveld en inclusief

wachttijd (inchecktijd).

Uit bovenstaande externe analyse blijkt dat andere organisaties beleid hanteren voor

buitenlandse dienstreizen per vliegtuig dat bestaat uit een afweging van duur en

afstand van de reis. Dit kan als voorbeeld dienen voor toekomstig beleid voor onze

gemeentelijke organisatie.

Registratie en informatie:

Vanaf 1 juli 2024 is Gemeente Groningen als organisatie waar meer dan 100

personen werken verplicht om de personenmobiliteit (zowel woon-werkverkeer als

dienstreizen) te registreren. Reizen per vliegtuig vallen daar niet onder, terwijl de

klimaatimpact per reis daarvan het grootst is.

1. Is het college bereid om jaarlijks centraal vast te leggen welke dienstreizen,

inclusief vliegreizen, er door raad, college of medewerkers worden gemaakt, met

vermelding van het aantal personen, de bestemming(en) van de reis, de

vervoersmethode en het doel van de reis, en dit jaarlijks met de raad te delen? Zo ja,

per wanneer? Zo nee, waarom niet?

Ja. Hoewel op dit moment dienstreizen nog niet centraal kunnen worden geboekt en

geregistreerd, willen we kijken of we jaarlijks een overzicht kunnen genereren.

Daarbij willen we de bureaucratische last zoveel mogelijk beperken. We verwachten

vanaf volgend jaar jaarlijks een overzicht te kunnen geven.

Niet vliegen op kortere afstanden:

2. Is het college bereid om net als andere gemeenten en de RUG beleid in te voeren

waarbij dienstreizen pas vanaf een bepaalde afstand of reistijd met het vliegtuig

mogen plaatsvinden? Zo ja, per wanneer? Zo nee, waarom niet?

Ja, we zijn hiertoe bereid. We denken aan een richtlijn waarin opgenomen is een

afwegingskader voor het maken van de keuze van een vervoermiddel voor

buitenlandse dienstreizen. Dit schept helderheid en maakt de keuze voor een bepaald

vervoermiddel voor de betreffende dienstreis goed uitlegbaar. Uitzonderingen op de

richtlijn moeten mogelijk zijn, bijvoorbeeld in geval van spoed, slechte OV-verbinding

met veel overstappen waardoor werken tijdens de reis niet of slecht mogelijk is en

wanneer er sprake is van aanzienlijke extra reistijd per trein ten opzichte van een

alternatief vervoermiddel. Er moet enige flexibiliteit behouden worden om -uiteraard

onder goede argumentatie- af te wijken van de richtlijn.

3. Is het college het met ons eens dat we als gemeente met hoge klimaatambities de lat

iets verder mogen leggen dan gemeenten die ons voorgingen en 1000 kilometer als

minimum moeten nemen voor vliegreizen? Zo ja, per wanneer? Zo nee, waarom niet?

We zijn het met u eens dat we als gemeente met hoge klimaatambities ook hier de lat

hoog mogen leggen. Zoals aangegeven hanteren verschillende publieke organisaties

verschillende uitgangspunten. We gaan kijken welke minimumafstand passend is voor

onze organisatie. We denken onze eigen richtlijn voor het einde van dit jaar op te

kunnen stellen.

Rugdekking voor langere dienstreizen per OV:

Bepaalde bestemmingen van dienstreizen van de afgelopen 2 jaar zijn verder weg dan

9 uur, maar alsnog goed in één dag te doen met de trein. Denk aan Milaan (13.5 uur),

Edinburgh (12 uur) of Barcelona (14 uur). Mensen kunnen zich bezwaard voelen om

meer reistijd of reiskosten te maken om vliegen te voorkomen.

4. Is het college bereid om medewerkers ook voor deze bestemmingen de mogelijkheid

te bieden om met het openbaar vervoer te reizen, ook al kan dat soms duurder

uitvallen en/of tot langere reistijd leiden? Zo nee, waarom niet?

Wij zijn bereid om te onderzoeken of het mogelijk is om naar bestemmingen te reizen

die goed in één dag te bereiken zijn met het OV, ook als dat extra reistijd en/of kosten

met zich meebrengt. Echter dienen ook hier heldere criteria voor opgesteld te worden

voor wat betreft de maximaal aanvaardbare extra reistijd en/of kosten ten opzichte van

een alternatief vervoermiddel. Ook dit kan worden meegenomen in eerdergenoemd

afwegingskader.

Dienstreizen per auto:

De afgelopen twee jaar is bij 25 internationale dienstreizen gebruik gemaakt van een

privéauto, dienstauto of huurauto, waarbij niet duidelijk is of dit zero-emissie

voertuigen waren.

5. Is het college bereid om internationale dienstreizen met de auto enkel nog toe te

staan als dit een zero-emissie voertuig is? Zo nee, waarom niet?

Het is op dit moment niet mogelijk om buitenlandse dienstreizen alleen toe te staan

met zero-emissie auto’s. Er kan nog niet verwacht worden dat te allen tijde een

waterstof- of elektrische auto beschikbaar is. In het eventuele afwegingskader kan

worden opgenomen dat het de voorkeur heeft om gebruik te maken van een waterstofof elektrische auto als deze beschikbaar is.

Doelmatige dienstreizen per vliegtuig:

Soms is een bestemming niet met het OV of de auto te bereiken, is er geen online

alternatief en is het doelmatig om toch de reis per vliegtuig te maken.

6. Is het college bereid om voor dit soort reizen een afwegingskader te ontwikkelen

waarmee vooraf getoetst kan worden in hoeverre een dienstreis echt noodzakelijk en

doelmatig is? Zo nee, waarom niet?

De afweging of een buitenlandse dienstreis noodzakelijk is, wordt in eerste instantie

door een leidinggevende beoordeeld. Het nog op te stellen afwegingskader geeft

vervolgens aan welke voorwaarden van toepassing zijn bij het kiezen van

vervoermiddelen. In alle gevallen geldt dat beargumenteerd afwijken van de

bepalingen mogelijk moet zijn in bijzondere gevallen. Ook kan nader bepaald worden

voor wie het afwegingskader van toepassing is.

CO2 compensatie vliegreizen:

7. Is het college het met ons eens dat bij dienstreizen per vliegtuig de volledige CO2-

uitstoot moet worden gecompenseerd in geld (door de betreffende afdeling) waarbij

dit geld wordt gestort in een pot om extra bomen te planten (in de gemeente)? Is het

College bereid hier een voorstel voor te ontwikkelen?

Compensatie van CO2 leidt niet tot gedragsverandering. De effectiviteit van

compensatieregelingen is beperkt, er kan sprake zijn van greenwashing. Overwogen

kan worden om ETS-emissierechten op te kopen en deze rechten vervolgens te

vernietigen, waarmee de totale hoeveelheid beschikbare emissierechten in Europa

afneemt. Dit vraagt nader onderzoek. Ook uw idee/suggestie nemen we daarin mee.

Wij vertrouwen er op u hiermee voldoende te hebben geïnformeerd.

Met vriendelijke groet,

burgemeester en wethouders van Groningen,

loco-burgemeester, secretaris,

Mirjam Wijnja Christien Bronda

Interessant voor jou

Mondelinge vragen: overlast Spilsluizen door dakloze mensen

Lees verder

Schriftelijke vragen: Overlast en zorgen t.a.v. Groningen Airport Eelde.

Lees verder

Help mee aan een beter Groningen!

    Word actief Doneer