Raads­ver­ga­dering: Begroting 2025

Eerste termijn

Ja dank voorzitter. Ik zou niets liever willen dan dit jaar geen aanleiding te hebben voor mijn traditie om bij het begrotingsdebat de ernst van de klimaatcrisis te benadrukken en recente klimaatrampen te benoemen. Maar helaas is 2024 het warmste jaar ooit gemeten. Terwijl 2023 al een extreem jaar was qua weersomstandigheden, wordt dit jaar de 1.5 graad opwarming voor het eerst gepasseerd. In het vooraanstaande wetenschappelijke tijdschrift BioScience waarschuwen meer dan 15.000 klimaatwetenschappers uit 165 landen ervoor dat we op een kantelpunt staan. De zeetemperatuur is hoger dan ooit. Hele gemeenschappen zijn in de Verenigde Staten verwoest door nietsontziende orkanen die steeds heviger worden door klimaatverandering. En in Spanje vonden meer dan 200 mensen de dood en leed de landbouwsector voor bijna 2 miljard euro aan schade door het noodweer, waarbij 211 vierkante kilometer aan gewassen zijn vernietigd - waarvan ook de Nederlandse consument de effecten zal merken aan de prijzen in de supermarkt.

Wat moeten we doen om het tij te keren? Volgens diezelfde klimaatexperts is het 1 voor 12 en moeten we vanzelfsprekend haast maken met het uitfaseren van fossiele brandstoffen, bewustzijn vergroten, de multinationals die profiteren van vervuilende activiteiten aan banden leggen, meer ruimte geven aan de natuur, maar ook de uitstoot van methaan, een broeikasgas dat 30x sterker is dan CO2, een halt toe te roepen. Hoe? Door meer plantaardig te eten en onze voedselsystemen daarop in te richten.

Tot zover het blokje existentiële crisis - nu het bruggetje naar hoe we als Groningen met deze mooie begroting van maar liefst 1,4 miljard euro ons best doen om de verscheidene crises en maatschappelijke transities het hoofd te bieden.

Laat ik beginnen met het Snertfeest tijdens Let’s Gro afgelopen zaterdag. Een drukbezocht evenement in en naast het Stadhuis waarvoor de gemeente, de Voedselbank, Toentje en Noorderpoort de handen ineen hebben geslagen. Dankzij een boer uit Thesinge die eerst veevoer verbouwde en nu spliterwten produceert konden bezoekers gratis genieten van erwtensoep en andere plantaardige hapjes. De eiwittransitie moest even op waterstofstoom komen, maar de uitvoeringsagenda die voor de zomer is vastgesteld ziet er goed uit. Met de Omgevingswet gaan we de voedselomgeving duurzamer en gezonder maken. Samen met horecaondernemers worden menukaarten plantaardiger en wordt voedselverspilling tegengegaan. Kinderkookworkshops worden uitgebreid naar alle scholen met een Verlengde Schooldag - komend jaar meer dan 30. En in alle nieuwe wijken wordt ruimte gereserveerd voor een moestuin of fruitboomgaard. Misschien heeft dit zelfs de oppositie overtuigd, aangezien we dit keer nog geen motie hebben gezien om alle middelen voor de eiwittransitie te schrappen. In plaats daarvan lijkt het publiek ontwikkelbedrijf deze ronde het slachtoffer, dus alvast een tipje van de sluier: daar zullen we als Partij voor de Dieren natuurlijk niet voor stemmen.

Van inwoners krijgen we steeds vaker positieve berichten over de verder vergroenende stad en dorpen. Er worden bomen geplant, verharding wordt verwijderd om plaats te maken voor groen, en het aantal geveltuintjes lijkt wel geëxplodeerd. Hier gaan we natuurlijk mee door, want klimaatadaptatie kan niet wachten.

Als gemeente koersen we af op tekorten omdat het rijk gemeenten onvoldoende compenseert voor alle taken die we het afgelopen decennium hebben overgenomen. We delen de mening van het college dat dit onrecht door het rijk moet worden hersteld en dat ze alsnog met die 33 miljoen euro per jaar over de brug moeten komen, waar onder andere in VNG verband hard voor wordt gelobbyd. Tegelijkertijd moeten we ons natuurlijk voorbereiden op het worst case scenario, wat ook gebeurd, en over die mogelijke oplossingen zullen we in het voorjaar verder praten.

Ook elders stelt het rijk het noorden diep teleur, door de Lelylijn en Nedersaksenlijn on hold te plaatsen en de financiering voor de Landelijke Vreemdelingenvoorziening op te schorten. In Groningen laten we mensen niet op straat staan. We zijn trots dat het college doorzet met de opvang van deze mensen in een kwetsbare positie. En omdat Groningen, Drenthe en Friesland echt niet langer kunnen wachten op een hoogwaardige treinverbinding naar de rest van het land dienen we met 9 partijen de ChristenUnie en GroenLinks motie over de Lely- en Nedersaksenlijn mede in.

Naast toekomstige financiële tekorten, hebben we momenteel al een capaciteitstekort bij het ambtelijk apparaat. Daarom loopt de uitvoering van moties en het vormgeven van beleidsstukken nu soms al vertraging op, en met de grote projecten uit de SIA die er nog aankomen is het echt alle hens aan dek. Moties die vragen om te bezuinigen op het ambtenarenapparaat zullen wij dan ook niet steunen, we hebben ze hard nodig en zijn dankbaar voor het harde werk dat ze doen.

Waar het rijk bezuinigt op cultuur, doen wij dat niet. Ondanks de beperkte middelen geven we de komende vier jaar twee miljoen extra uit aan cultuur, om zo veel mogelijk culturele instellingen in de lucht te houden en met de fair practice code ervoor te zorgen dat makers ook eerlijker worden beloond. We investeren extra in biodivers beheer, stellen meer geld beschikbaar voor armoederegelingen en bijzondere bijstand, en maken aanvullende middelen vrij voor de wijkvernieuwing en energietransitie. Ook komt er een bescheiden uitbreiding van de griffie, waarbij ik van het moment gebruik wil maken om de griffie te bedanken voor hun solide ondersteuning dit jaar.

Als Partij voor de Dieren zijn we trots op deze begroting en op alle mooie plannen. Niet voor niets waardeerde de Europese Commissie Groningen eerder dit jaar als de 2e stad in Europa wat betreft kwaliteit van leven - alleen Zürich streefde ons voorbij. Dat is natuurlijk het resultaat van kneiterlinks beleid.

Voorzitter, ik zal nu kort ingaan op moties die we indienen of mede indienen. Allereerst onze eigen motie 26, Laat Fikkie niet Fikken, mede ingediend door GroenLinks en de Partij voor het Noorden. Een dergelijk initiatief hebben we jaren geleden in onze duistere oppositiedagen ook al eens genomen maar dat heeft het toen niet gehaald. Nu Rotterdam de huisdierenstickers ook heeft geïntroduceerd en gratis beschikbaar heeft gesteld, vonden we de tijd rijp voor een nieuwe poging. Recent zijn er in Rotterdam en Delfzijl nog huisdieren omgekomen bij een woningbrand en zelf had ik ook wat aan zo’n sticker gehad toen de nooddiensten vier jaar geleden mijn woning moesten ontruimen voor de Explosieven Opruimings Dienst terwijl ik zelf niet thuis was. De kans dat deze stickers levens gaat redden is reëel, en we hopen dan ook op brede steun.

Snijbloemen zijn mooi - alhoewel ik het zelf altijd een beetje gek heb gevonden om mensen iets cadeau te geven wat voor hun ogen langzaam sterft en waarmee je hun woonkamer een soort hospice maakt - maar het zijn ook luxeproducten met een behoorlijk pesticidengebruik en een grote CO2 impact. Daarom dienen we de GroenLinks motie 15 samen in om toe te werken naar gifvrije bloemen of duurzame alternatieven.

Daarnaast doen we als gemeente al veel om mensen met een smalle beurs te helpen, maar als meest linkse bestuur van Nederland willen we nog een stapje extra zetten en kijken of het vrijstellingenbeleid kan worden verruimd. Daarom dienen we motie 1 van de PvdA en SP samen in.

Het wijkvervoer in Groningen functioneert goed en steeds meer mensen die niet goed ter been zijn maar nog niet in aanmerking komen voor de WMO taxi weten de weg naar de buurttaxi’s te vinden. Maar een gemeentebreed dekkend netwerk is er nog niet en in de avonduren is de bereikbaarheid slechter, daarom dienen we de ChristenUnie motie 21 hierover mede in. En voor mensen die graag een avondje uit willen naar een sportwedstrijd of theatervoorstelling zou het een uitkomst zijn als daar een combinatieticket met het openbaar vervoer voor is, wat al gemeengoed is in veel andere steden in binnen- en buitenland. Daarom dienen we motie 23 van GroenLinks hierover mede in.

Discriminatie komt ook in Groningen helaas nog te vaak voor, dus met de GroenLinks motie discriminerend beleid bij nachthoreca hopen we dat te beperken. De overige moties zal ik bij langs gaan in de tweede termijn.

Tot slot, voorzitter - velen van jullie weten al geruime tijd dat dit mijn tweede en laatste termijn in de raad is. Dit was mijn derde begrotingswoordvoering als fractievoorzitter en daarmee ook de laatste, want in het voorjaar draag ik het stokje van het fractievoorzitterschap met het volste vertrouwen over aan Janette Bosma. Dankuwel.

Interruptie bij PVV:

Dank voorzitter. Is de echte integratiecrisis niet dat conservatieve Nederlanders van onder andere de PVV niet in staat zijn om om te gaan met een veranderend land en in plaats van de verbinding op te zoeken constant andere groepen mensen demoniseren en te discrimineren en uit te sluiten?

Tweede termijn

Dank voorzitter. Ik was net in de eerste termijn vergeten te vermelden dat we mede indiener zijn van motie 22 over risicovolle speelplekken voor kinderen mede indienen, net als motie 28 voor de brede brugklas. Dank aan de initiatiefnemers daarvan. Dan nog kort alvast onze beoordeling van enkele andere amendementen en moties.

A4 Ambitieuzer met afval - indicatoren zouden volgens mij via het audit comité gaan en alleen het getal aanpassen zonder flankerend beleid terwijl het burgerberaad nog loopt heeft volgens ons niet zoveel zin.

A5 meer boa‘s ten koste van cultuur - landelijk wordt al enorm bezuinigd op cultuur, dat gaat wij niet doen, daarnaast is aan het begin van deze coalitie al extra hierin geïnvesteerd.

M5 inverdiencapaciteit forum - bij film en verhuur nemen de inkomsten uit cultureel ondernemerschap al toe blijkt uit technisch navragen en als je aan forum meer ondernemerschap aan toevoegt zou dat natuurlijk betekenen dat er voor meer onderdelen van het forum een entreeprijs wordt gevraagd of dat de bestaande entreeprijzen of horecaprijzen worden verhoogd en dat doet af aan de maatschappelijke functie.

Voorzitter, dan wat anders. Ik wil toch even wat zeggen over die vermeende asiel- en integratiecrisis. Die asielcrisis is geen asielcrisis maar een met opvangcrisis die met bewust beleid door de afgelopen kabinetten zelf is veroorzaakt door ontzettend veel opvanglocaties te sluiten en te bezuinigen op het COA en de IND, om vervolgens mee te huilen met de wolven in het bos dat het te druk is in Ter Apel terwijl er in Nederland minder asielaanvragen zijn dan het EU gemiddelde.

En dan die zogenaamde integratiecrisis - al meer dan 20 jaar worden Marokkaanse en Somalische en Turkse Nederlanders, en moslims, en vrouwen met een hijab, door rechtse politici gestigmatiseerd, over een kam geschoren, gediscrimineerd, uitgesloten en tot tweederangsburgers gemaakt. Zie de Toeslagenaffaire, etnische profilering, lagere schooladviezen, arbeidsmarktdiscriminatie en woningmarktdiscriminatie en als gevolg een lagere sociaal-economische status. En dan verbaasd zijn dat mensen die in de onderklasse zijn gestopt door politici die lachend garen spinnen bij de tweestrijd die ze zaaien, dat de mensen over wiens rug ze dat doen dat niet zomaar accepteren en mondig worden. Integratie komt van twee kanten. Dankuwel.