Opinie 'melk is slecht voor elk'

'Melk is slecht voor elk'

Kirsten de Wrede

Volgens Edwin Timmer mag de koe uit de beklaagdenbank. Het dier zou namelijk veel minder bijdragen aan klimaatopwarming dan wetenschappers tot voor kort aannamen, zo schreef hij in een artikel dat dinsdag in deze krant stond. Er zijn echter heel veel redenen om de melkveehouderij te veroordelen, niet in de laatste plaats het lijden van koe en kalf.

Het artikel is warrig en hier en daar onjuist. Ten eerste de stelling, dat de Nederlandse melkveestapel zelfs voor klimaatverkoeling zou hebben gezorgd omdat deze sinds 1980 met een kwart gekrompen is. Over misleidende informatie gesproken! We hebben bijna 4 miljoen runderen in Nederland. Die boeren een flinke hoeveelheid methaan uit, een broeikasgas dat, zo stelt ook Timmer, 28 keer zo sterk is als CO². Dat leidt natuurlijk alleen maar tot opwarming. Dat methaan na 12 jaar afbreekt en CO² pas na 1000 jaar doet daar niets aan af: zolang we zoveel koeien hebben, wordt die hoeveelheid methaan voortdurend aangevuld. Bovendien breekt methaan af in onder meer CO².

Daarnaast zijn we met minder koeien na 1980 juist méér methaan gaan uitstoten. De melkproductie per koe is sindsdien sterk gestegen en dat komt doordat de dieren op een dieet van krachtvoer zijn gezet, wat tot extra methaanuitstoot leidt. En ook tot talloze dierenwelzijnsproblemen: veel mensen weten niet beter dan dat koeien dunne poep hebben. De moderne melkkoe is echter altijd aan de diarree, omdat het dier het voer moeilijk kan verteren.

In tegenstelling tot wat Timmer beweert, is meer plantaardig eten wel degelijk het beste dat je kunt doen als onze aarde je lief is. Anders dan de energietransitie levert de eiwittransitie alleen maar grond en natuur op. Driekwart van het veevoer komt uit het buitenland en leidt daar tot vernietiging van zeldzame natuurgebieden en oerwouden. Stikstof heeft ook in ons land veel soorten doen uitsterven. De ammoniak slaat op de grond, waardoor de kalk in de bodem oplost. Op de Veluwe zorgt dit ervoor dat eierschalen broos zijn en koolmeesjes met gebroken pootjes in het nest liggen. In de raaigraslanden van de melkveehouderij groeien geen kruiden. Het gras is bovendien te dicht en te hoog voor de weidevogels, die dan ook allemaal op uitsterven staan. Om het nog wat ingewikkelder te maken: stikstof zorgt via scheikundige processen ook weer voor verdere opwarming.

Maar eigenlijk zou het debat niet zo technisch gevoerd moeten worden. Wereldwijd zijn er ongeveer 250 miljoen melkkoeien, tegenover een half miljoen olifanten, 1 miljard varkens, versus 20000 leeuwen. Ooit waren alle dieren wild: tegenwoordig vormen mensen en vee 96% van de biomassa van alle zoogdieren. Dit leidt niet alleen tot een volkomen kaalgevreten, afgebrande en oververhitte planeet, maar ook tot een onnoemelijk lijden. Geen dier kan meer leven zoals het is bedoeld, buiten scharrelen, eten uit de natuur en vooral: leven in een natuurlijke groep en je kinderen zien opgroeien.

Laten we maar even bij de koeien blijven. Om melk te geven, moet een koe ieder jaar een kalf krijgen. Dat gebeurt ook, anders wordt ze gelijk gedood. Van die kalfjes wordt één op de vijf doodgeboren of sterft binnen 14 dagen na de geboorte, ook omdat opfokken te duur is om rendabel te zijn: kalfjes zijn slechts een restproduct. De diertjes worden na de geboorte gelijk bij de moeder weggehaald. Ooit beelden gezien of het geloei gehoord van een koe die haar kalf kwijt raakt? Ieder jaar, iedere keer als het kalf wordt weggehaald, wordt het trauma groter. Omdat de koeien niet hun kalfjes mogen zogen, maar allemaal aan dezelfde melkmachine moeten hangen, hebben ze vaak zeer pijnlijke uierontstekingen. Nederlandse melkkoeien produceerden in 1910 per jaar zo'n 2500 liter melk. Nu is dat soms wel 12.000 liter per jaar, met alle gevolgen van dien voor de lichamelijke gezondheid en levensduur van de koeien. Ze gaan meestal met 5 jaar naar het slachthuis, terwijl ze van nature 25 jaar oud kunnen worden.

De hoge Nederlandse melkconsumptie is het gevolg van overheidscampagnes, vooral na de Tweede Wereldoorlog. Over de vraag of melk überhaupt gezond is, bestaan veel twijfels. Zelf gaf ik mijn kinderen mijn eigen borst, in plaats van ze melk van andere zoogdieren voor te zetten. Het is ondertussen bon ton om te zeggen dat de intensieve veehouderij onhoudbaar is, maar dat geldt evengoed voor de melkindustrie. Ik vergelijk de Nederlandse melkveehouderij wel eens met het Spaanse stierenvechten: iedereen weet dat het nergens goed voor is en wreed, maar ja, het is cultuur en traditie en mensen ontlenen er hun identiteit aan. Tegenwoordig willen veel boerenzonen en - dochters het bedrijf niet meer overnemen. Nog even en de melkveehouderij is een relict uit lang vervlogen tijden. Gelukkig maar.