Woord­voe­ringen commissies, 19-01-2022

Omgevingsvisie (Door Kirsten de Wrede)

Enige tijd geleden zat Yuval Noah Harari bij wintergasten, een programma waarbij één gast langere tijd wordt geïnterviewd en beeldfragmenten mag laten zien. Hij merkte daar op hoezeer mensen leven in virtuele omgevingen en geen waarde hechten aan de fysieke wereld om heen heen. Het amazonegebied en great barrier reef mag allemaal afgebroken worden, maar haal één steen uit de klaagmuur en de hel barst los. Wij zijn ons er onvoldoende bewust van, leek hij te willen zeggen, hoezeer wij in essentie organische wezens zijn, mensen van vlees en bloed. De manier waarop we kijken naar de wereld is ontzettend antropocentrisch.

Corona en klimaatverandering hebben ondertussen wel duidelijk gemaakt dat de natuur echter niet een behangetje is waartegen wij mogen schitteren. De belangrijkste uitdagingen van onze tijd zijn klimaatverandering, biodiversiteitsverlies en zoönosen. Maar in deze visie, die spreekt over de ruimtelijke omgeving, zien we daar niets van terug. Er wordt gesproken over de energietransitie, niet over de eiwittransitie, veel effectiever, het aanjagen van economische groei en ik heb niets kunnen vinden over de donuteconomie, iets dat we vanochtend nog meekregen bij de presentatie over circulaire economie. Het lijkt een beetje alsof het ene deel van het college niet weet waar het andere mee bezig is en dat er sprake is van verschotting.

Deze visie moet een richting aangeven en deze visie is achterhaald. Iets specifieker.

Vogelgriep. Is endemisch geworden. Kan ook overspringen op mensen en een mutatie kan veel gevaarlijker worden dan corona. De energietransitie kost veel land en een veearts attendeerde mij erop dat dit ertoe leidt dat ganzen, die het virus kunnen overbrengen, nu dichter bij bedrijven met pluimvee komen. Heeft het college hierover nagedacht?

LTO zien we bij de inspraak wil graag met het college in gesprek over kringloop en natuurinclusieve landbouw. College reageert koeltjes. Jammer, vinden wij. Want boeren krijgen veel kritiek, moeten een andere kant op, en overheden moeten kijken wat er mogelijk is. Boeren kunnen ook een brug slaan naar welzijn, bijvoorbeeld.

Wij vinden het jammer dat er bijna niets in deze visie staat over natuur. In onze omgeving leven ook allerlei niet- menselijke dieren die ook zeer afhankelijk zijn van wat wij doen met onze omgeving. Om het dan alleen te hebben over exoten die schadelijk zijn voor de biodiversiteit is wel wat, tsja, sneu.

Klein ding: wij vinden het jammer dat het logo van de gemeente niet is veranderd. Een kleine aanpassing had al meer laten zien dat we te maken hebben met een nieuwe gemeente, in plaats van met een grotere gemeente Groningen. De naam van de omgevingsvisie vinden we wel leuk gekozen: levende ruimte, maar het gaat erg weinig om “leven” en behoud van leven in deze visie.

Tot slot, er wordt verschillende keren gesproken over dat Groningen zo'n leuke stad is en dat is zeker waar. Misschien komt dat wel voor een heel groot deel omdat de Groningers zo'n leuk volkje zijn. Niet alleen de niet- menselijke dieren, maar ook de menselijke dieren verdienen meer visie op de toekomst dan uit deze visie spreekt.

Meerjarenprogramma's (Door: Bart Hekkema)

Dank voorzitter,

Allereerst mijn complimenten over de leesbaarheid van de meerjarenprogramma’s, dank ook aan alle ambtenaren die zich hiervoor hebben ingezet. Dan een korte opmerking over de titel ‘Stadsontwikkeling’, zou het niet goed zijn om in het licht van de grotere gemeente nu te spreken over ‘gemeentelijke ontwikkeling’, het bekt misschien wat minder lekker maar doet wel beter recht aan Stad én Ommeland, maar er is vast een creatieve geest die hier nog wat mee kan.

Wat betreft de meerjarenprogramma’s zelf.

1. Leefkwaliteit

onze fractie is blij om te lezen de gemeente aan de slag gaat met de landschapsvisie met daarin oog voor cultuurhistorische en ecologische waarden. Ook zijn we tevreden met de aandacht voor lokale voedselproductie, en dan met name plantaardig eten, in relatie tot leefkwaliteit.

Goed om te lezen dat er zoveel projecten in gang zijn gezet waarbij de openbare ruimte wordt vergroend, en dat er steevast een link wordt gelegd tussen klimaatadaptie, verduurzaming en vergroening, en dat er ruimte komt voor particulieren om subsidie aan te vragen voor klimaatadaptatie. Nog te vaak zien we dat particulieren of niet draagkrachtig genoeg zijn, of niet weten welke maatregelen ze zelf kunnen treffen. Daarin kan de gemeente een ondersteunde rol spelen.

Wel vraag ik de wethouder wat betreft vergroening oog te houden voor de spanning die kan ontstaan tussen en leefkwaliteit voor mensen en de ecologische grenzen van natuurgebieden in Stad en Ommeland, wanneer het aankomt op recreatie, toenemende sportactiviteiten, vooral ook als deze een economische inslag krijgen. Daarbij is een pleidooi voor nog meer natuur, ecologische verbindingszones en groene plekken en natuurinclusieve bouw op zijn plaats: alleen daarmee krijg je echt een gezonde leefkwaliteit, zowel voor mens als dier.

Een alomvattende visie op vergroening met ruimte voor de natuur en klimaatadaptatie kwam goed terug in de prachtige tentoonstelling Sponsland die ik een tijd terug heb bekeken. Het ging over het landschap van de toekomst: klimaatadaptief, biodivers en met ruimte voor dier en mens. Ik zie een verwijzing naar Sponsland niet terug in het meerjarenprogramma, terwijl het hier zeker op zijn plaats zou zijn.

Voorzitter, een leefbaar Groningen is ook een klimaatbestendig Groningen. De ambitie om in 2050 klimaatbestendig te zijn ons een te verre stip op de horizon. We zitten nu al met de gevolgen van steeds extremer weer en de klimaatschade in financiële zin loopt ieder jaar op, dat pleit er voor om een tandje bij te zetten en de ambities te verhogen. Ik sluit me daarom aan bij de opmerking van de heer Bosch wat betreft de ambities.

Dan nog een vraag betreft de genoemde bomenadviescommissie, graag blijven wij op de hoogte hiervan en zien we hiervoor een voorstel over de invulling en taakbeschrijving tegemoet. We onderstrepen het belang van onafhankelijke experts op gebied van bomen en ecologie in deze adviescommissie. Kan mevrouw Chakor aangeven op welke termijn deze commissie wordt ingesteld en wanneer de raad hiervan op de hoogte wordt gebracht?

2. Energie

Ook hier zouden we wat de Partij voor de Dieren betreft een tandje moeten bijzetten om de gehele gemeente co2-neutraal te maken. We zijn daarom niet te spreken over het voornemen voor de plaatsing van het datacentrum, maar daar hebben we eerder ook over gesproken en biomassa als vorm van hernieuwbare energie bestempelen is ook een achterhaald idee.

Daarnaast moeten we meer inzetten op energiebesparing. Niet alleen door particulieren maar zeker ook door bedrijven. Want energie die je niet gebruikt hoef je ook niet op te wekken. We zijn daarom blij te lezen dat hier meer aandacht voor komt. Misschien kan daarbij nog de uitbondige verlichting op sommige plekken in de gemeente worden meegenomen. De genoemde gesprekken met bedrijven zijn daarvoor een uitgelezen kans. Het zou daarnaast ook goed zijn om door middel van een monitor inzichtelijk te maken welke bedrijven of welke bedrijfsprocessen forse gebruikers zijn van energie.

Dan een vraag aan de wethouder, de ambitie is nu om nieuwbouwprogramma’s aardgasvrij en co2 neutraal te maken. Is het mogelijk om op te schalen en nieuwe wijken energiepositief te maken? Waar kan moeten we nu al nadenken over een stap verder dan co2-neutraliteit.

3. Ruimtelijke economie

Voorzitter, dan rond ik af met het thema ruimtelijke economie. Mijn collega Terence van Zoelen zal hierover bij de bespreking circulaire economie al voldoende over vertellen dus dat hoef ik niet hier ook nog te doen. Wel benadrukt mijn fractie dat de ambities van het meerjarenprogramma om de economische groei aan te jagen, zo staat het er letterlijk, wat ons betreft niet te rijmen zijn met de ambities op het gebied van circulariteit en vergroening. Als we al die bedrijvigheid en economische groei aanjagen en de verborgen impact daarvan negeren, draagt dat niet bij aan een groen, gezond en gelukkig Groningen dat blijft binnen de draagkracht van de aarde.

Dank voorzitter.

20.00 Gezondheidsbeleid & SOA (Door: Wesley Pechler)

Dank voorzitter, ik begin met seksuele gezondheid. Bijna vier jaar geleden stelde ik samen met de heer van der Laan van de PvdA schriftelijke vragen over het verdwijnen van Testlab, een zeer populaire, anonieme en gratis testvoorziening voor mannen die seks hebben met mannen. In de commissiebehandeling daarvan was de meerderheid van de fracties net als wij niet blij met de gang van zaken. Maar aan het probleem, de hoge drempel voor SOA-testen, is vervolgens niet zoveel gedaan. Mijn fractie is dan ook blij dat Student & Stad, GroenLinks en D66 het onderwerp weer op de agenda hebben gezet.

Eerst de ASG gelden. Die verdeelsleutel is één grote grap. Noord-Holland en Flevoland hebben samen ruim 2,1 miljoen inwoners. Groningen, Friesland en Drenthe hebben er samen ruim 1,7 miljoen. Toch krijgt de eerstgenoemde regio ruim 13 miljoen euro ASG gelden, en moet Noord Nederland het doen met een schamele 2 miljoen. Ter verduidelijking: per inwoner krijgt de regio Noord-Holland/Flevoland ruim €6 per inwoner, en Noord-Nederland slechts €1,20. Vijf keer zo weinig. Voorzitter, ik weet dat Amsterdam denkt overal in voorop te lopen, maar ik betwijfel ten zeerste dat er daar vijf keer meer wordt gekrikt dan hier. Dat er wordt geïndexeerd op aantallen uit het verleden versterkt dit effect vervolgens alleen maar verder. Volgens mij moet de eerste stap van onze inzet een brede, Noord-Nederlandse aansluiting zijn bij de Utrechtse lobby zijn voor herijking van dit fonds.

Daarnaast mogen we, als dit niet tot de gewenste resultaten leidt, ook best als gemeente in de buidel tasten voor meer gratis en anonieme testfaciliteiten. Want een SOA is niet alleen vervelend, het kan ook leiden tot onvruchtbaarheid of permanente gezondheidsklachten. Als onze inwoners geen SOA test doen uit financiële overwegingen, of omdat ze klachtenvrij zijn, kunnen ze wel anderen besmetten en zelf jaren later nog te maken krijgen met, ik noem maar wat, nierfalen of hersenschade.

Toch is geld niet het enige obstakel als het gaat om het laten doen van een SOA test. Er rust nog steeds een ontzettend groot taboe op SOA tests. Terwijl het iedereen kan overkomen: zij het in een moment van onoplettendheid, of met een drankje op, of door een scheur in het condoom, of door een wondje. Testen wordt vaak alleen gedaan bij klachten, terwijl zeker bij mannen veel infecties geruisloos en klachtenvrij verlopen. Het moet eens klaar zijn met het taboe op SOA’s. En aangezien ik geloof dat je als volksvertegenwoordiger het goede voorbeeld moet geven: deze SOA tests heb ik vanmiddag opgehaald. Niet omdat ik klachten heb, maar omdat ik mijn verantwoordelijkheid neem om eventuele seksueel overdraagbare aandoeningen niet verder te verspreiden. Voor mensen met wisselende partners zou dit net zo vanzelfsprekend moeten zijn als een coronatest is, je doet het om je medemensen te beschermen.

Voorzitter, dan het algemene gezondheidsbeleid. De contouren zien er prima uit, en zijn vooral een logisch vervolg en betere inbedding van wat er volgens mij momenteel al gebeurd. Wel hopen we dat in de uitgewerkte nieuwe nota, aanvullend op het gemeentelijk voedselbeleid, expliciet aandacht is opgenomen voor een meer plantaardig voedselpatroon: minder vlees, meer peulvruchten, noten en zaden. Niet alleen goed voor de aarde en de dieren, maar ook voor jezelf. Ondanks de mooie plannen zullen we als gemeente niet alleen de gezondheidskloof tussen arme en rijke mensen kunnen dichten. We moeten blijven vechten voor een betere verdeling van de welvaart, en daarnaast hopen dat die landelijke suikertaks en verhoging van de tabaksprijs zoden aan de dijk zet.

Uitvoeringsagenda circulaire economie (Door Terence van Zoelen)

En dank voor de uitvoeringagenda circulaire economie. Er staan een aantal oude zaken in zoals de grote focus op energie en waterstof, maar verassend zijn ook nieuwe aandachtsgebieden met daarin wel de meest opvallende, een Gronings Donut model.

In de routekaart is gekozen voor 5 sporen; bouw, afval, water en sanitatie, energie en voedsel. Voor ons is de meest belangrijke, voedsel. Hoe zorgen we ervoor dat de uitstoot en dierenleed veroorzaakt door de bio-industrie zo snel mogelijk stopt? Daaraan hangen ook andere gevaren zoals nu de grootste vogelgriep uitbraak ooit.

We missen ook het spoor hoe we gaan consuminderen. Het valt op dat deze uitvoeringsagenda haaks staat op andere nota zoals bijvoorbeeld de Retail-visie, waarin we oproepen tot juist meer consumeren. Ook in het antwoord op de schriftelijke vragen van de CU waar gevraagd wordt om consuminderen wordt dit bevestigd. ‘Als gemeente hebben we
ook belang bij een bruisende binnenstad, zonder al te veel leegstand. Het is
daarom vooral belangrijk om samen met de ondernemers te werken aan een
nieuwe duurzame economie, met circulaire verdienmodellen. ‘ . De vraag is dan hoe het college dit gaat vormgeven?

De 17 Global sustainable development goals (SDG’s) moeten mede een leidraad vormen hoe we de circulaire economie gaan vormgeven. Uit de Vijfde Nationale
SDG Rapportage blijkt dat we op de doelen Geen honger, Verantwoorde consumptie en productie en Water zeer slecht scoren. We scoren hierop mede slecht vanwege hoe we ons voedsel produceren en de wijze waarop we onze wateren bevissen. Daarom is het noodzaak te bewegen naar een plantaardige samenleving en dit deel te laten uitmaken van het Gronings Donut model. We missen deze belangrijke zaken.

De vraag die dit oproept of de gemeente dan samen met de ondernemers iets wil gaan doen voor duurzame kleding of meer plantaardige horeca. Zou het college bereid zijn een convenant met ondernemers af te sluiten?

We vragen ook af hoe we het Gronings Donut model gaan meten? Waar ligt voor onze gemeente het plafond en hoe vinden afval, water, energie, voedsel en ons consumenten gedrag een samenhang hierin?

Wat ons zorgen baart zijn zinnen als ‘De wilgen worden daarnaast eens in de 4 jaar teruggesnoeid, omdat deze ook gebruikt zullen worden voor het winnen van energie uit biomassa.’. De bedoeling is dat restafval benut wordt, zo ook biomassa. Maar niet voor het niet duurzaam opwekken van energie. Zo is er ook een plan boomstammen gekapt in Groningen duurzaam te benutten. Daar zou je wat voor kunnen zeggen maar hoe gaat het college borgen dat er voor dit doel niet extra bomen gekapt en gesnoeid worden?

14.15 Agenda Toegankelijk Groningen (Door Wesley Pechler)

Dank voorzitter. Ik wil eigenlijk even beginnen met een woord van dank aan de Werkgroep Toegankelijk Groningen en al haar actieve leden. In de documenten voor vandaag stond weer eens duidelijk op een rijtje omschreven wat ze allemaal wel niet doen, en dat is een flinke lijst. Gevraagd en ongevraagd voorzien ze ons van advies en houden ze niet alleen de raad, maar ook het college en de ambtenarij scherp op het vlak van toegankelijkheid, wat hard nodig is. Graag zou ik dan ook de wethouder vragen of de werkgroep nog structureler betrokken kan worden, waar het nu vaak nog de werkgroep zelf is die bij een project moet aankloppen. En, de heer Koks noemde het ook al, graag een reactie op de wens van de werkgroep voor behoud van de vaste ondersteuner.

Verder zijn we als Partij voor de Dieren blij met de Agenda Toegankelijk Groningen die voor ons ligt. De afgelopen jaren is er merkbaar meer aandacht voor het onderwerp in de brede zin van het woord. Niet alleen in de fysieke leefomgeving, maar bijvoorbeeld ook bij sport. Bepaalde punten uit de Agenda, zoals Keuzevrijheid, zijn al gedeeltelijk verzilverd, bijvoorbeeld met de nieuwe aanbesteding van hulpmiddelen, waarbij inwoners kunnen kiezen tussen 2 bedrijven in plaats van overgeleverd te zijn aan één aanbieder.

We zijn ook positief over de brede aandacht die uitgaat naar bewustwording, de heer Loopstra noemde het ook al. Stoepen die onbegaanbaar zijn door verkeerd gestalde fietsen of bouwhekken, dat is vast geen kwade wil, maar gebeurt door mensen die er simpelweg niet bij nadenken dat niet iedereen zich even ergens tussendoor kan wurmen. Of een ander actueel voorbeeld: de nieuwe app die het noodnummer 112 eindelijk bruikbaar maakt voor dove en zwaar stotterende mensen. Had er al jaren geleden moeten zijn, maar is net pas geintroduceerd. Ondertiteling bij videos, gebarentolken bij belangrijk nieuws, ringleiding in theaters, deuren die automatisch openen, drempelvrije gebouwen, het is allemaal niet zo moeilijk als er vanaf het begin rekening mee wordt gehouden, maar het moet wel in je systeem zitten.

Over digitale toegankelijkheid wordt gezegd: “Alle informatie die wij delen moet toegankelijk zijn voor iedereen, handicap of niet”. Daar is nog wel echt werk aan de winkel. Mijn fractie ontvangt regelmatig mails van inwoners met een mobiliteitsbeperking die documenten willen inzien, maar die dat vervolgens alleen op het Harm Buiterplein kunnen doen, of tegen betaling digitaal. Dat kan echt niet, zo’n hoge drempel opwerpen.

In het stuk staat genoemd dat er voor de zomer per domein een actielijst met eventueel een tijdsplanning wordt opgesteld. Daar kijken we naar uit. Voorzitter, daarbij laat ik het.

Vraag dhr Koks, SP, geparafraseerd: U noemt vooral de fysieke aspecten van toegankelijkheid, terwijl deze agenda veel breder is, met ook bijvoorbeeld laaggeletterdheid en toegankelijkheid voor mensen met een verstandelijke beperking. Vindt u dat een goed iets, of bent u bang dat dit voor verdringing zorgt van toegankelijkheid in de smalle zin van het woord.

Antwoord, geparafraseerd: Dank voor deze vraag. Ik vind het een goed iets dat toegankelijkheid in deze agenda in de breedste zin van t woord wordt opgevat, maar ik denk wel dat deze breedheid vraagt om een duidelijke prioritering binnen het actieplan, van wat we het eerst gaan aanpakken, misschien wel, waar hebben de meeste mensen last van.

Reactie wethouder: Kom terug op die digitale toegankelijkheid van informatie.