Blog: Het span­ningsveld tussen steen en groen.

De laatste weken komen bomen en stadsnatuur in de gemeente Groningen veelvuldig in het nieuws. En terecht ook! Hierdoor krijgen wij veel vragen van inwoners over verschillende initiatieven. Om deze reden probeer ik in deze blog wat meer uit te leggen over actuele bomen/groenkwesties.

De bomen op de Grote Markt:
Op dit moment wordt er een bomenpartij aangelegd op de Grote Markt. Onder de bomen worden zitplekken gemaakt waar mensen kunnen samenkomen en de schaduw kunnen opzoeken. Er worden allerlei bomen geplant zoals honingbomen en valse christusdoorns, maar ook de platanen. Een van de vragen die we vaak hebben gekregen: Waarom is de plataan als boom gekozen voor deze plek?

Ten eerste heeft een plataan een goed regeneratievermogen. Dit houdt in dat deze goed verplantbaar is en zich snel kan aanpassen aan nieuwe omstandigheden. Hierdoor kunnen er nu al grote volwassen bomen worden geplant op de Grote Markt. Daarnaast is de plantaan echt een goede schaduwboom: hij is hoog en heeft een grote kroon en een groot oppervlak. Op de Grote Markt kan zo een schaduwdak gecreëerd worden. Dit is goed in tijden van hittestress.

Daarnaast kan de plataan ook goed tegen droogte en kan hij bijna 500 jaar oud worden. Deze bomen worden natuurlijk geplant in een stadse omgeving. Dit zorgt voor heel andere uitdagingen qua waterregulering en voedzame grond dan in een bos bijvoorbeeld. Bij het planten van deze bomen is er rekening gehouden met de ondergrondse groeiplaats en de watervoorziening onder de bestrating van de markt. Een plataan kan goed leven onder deze stadse omstandigheden. Vandaar dat de plataan voor deze plek, met het oog op vermindering van hittestress, een goede keuze is.

Bomen Raadhuisplein en Haderaplein in Haren.
De Boomwachters zijn een actie gestart tegen de kap van de bomen aan het Haderaplein, naast het Raadhuisplein in Haren. Wij krijgen vaak de vraag wat wij gaan doen aan de kap van deze bomen.

Dit plan voor vernieuwing is al ontwikkeld in de voormalige gemeente Haren, dus voor de gemeentelijke herindeling vijf jaar geleden. Toen de gemeente Haren bij de gemeente Groningen kwam, zijn er eisen gesteld aan vergroening en duurzaamheid. In maart 2021 zijn er aangepaste procesafspraken gemaakt en het bestemmingsplan is uiteindelijk onherroepelijk geworden in januari 2022 ( dit betekent dat het bestemmingsplan niet meer gewijzigd kan worden). Dit is dus vastgesteld in de vorige coalitieperiode toen wij nog geen onderdeel van de coalitie uitmaakten.

De enige optie die er nog ligt is als de Boom Effect Analyse (onderdeel van de omgevingsvergunning) uitwijst dat er wijzigingen in het plan moeten worden gemaakt. Maar buiten dat kunnen wij aan de kap van deze bomen geen verandering meer brengen. Daarnaast wordt er nog onderzoek gedaan naar welke behouden, herplant en gecompenseerd kunnen worden. Ik heb bevestigd gekregen dat er ook wordt gepraat met partijen als de boomwachters. Binnen en buiten onze fractie zijn we steeds aan het onderzoeken wat allemaal kan om dit soort bomen te behouden. Jammer genoeg is dit het gevolg van oud beleid.

Floresplein en Floresstraat
Komende woensdag 20 december wordt het voorstel voor het Floresplein in de raad behandeld. De riolering in de Indische Buurt wordt vervangen door een gescheiden rioolstelsel. Hierdoor ontstaat de kans om vanuit de wijkvernieuwing te werken aan een andere inrichting van het Floresplein/de Floresstraat. Door deze inrichting en het gebruik splijt het Floresplein de Indische buurt in tweeën, waar deze eigenlijk bedoeld is als verbindende factor. De straat moet weer het sociale hart worden van de wijk. Door de weg te versmallen, flink veel groen toe te voegen en bestaand groen te verbeteren, ruimte te creëren voor de voetgangers en het toevoegen van ontmoetingsplekken, maken we het gebied verkeersveiliger, vergroten we de sociale cohesie en verbeteren we de leefkwaliteit in de wijk.

Het Floresplein/de Floresstraat ligt centraal in de wijk tussen de Bedumerweg en de Korreweg. Er wordt hard gewerkt om het Floresplein nieuw leven in te blazen als hart van de wijk, met meerdere sociale voorzieningen als het Floreshuis, het Pand, de Moskee, Jasmijn, speeltuin DIB en verschillende winkels. Als het lukt de krachten te bundelen en samen te brengen met een aantrekkelijke ruimte rond het park en de vijver, kan het Floresplein weer het trotse wijkcentrum worden voor alle bewoners, ongeacht leeftijd, afkomst of leefomstandigheden. Bij dit plan zijn inwoners, ondernemers en maatschappelijke organisaties actief betrokken geweest. En het plan is om er maar liefst 52 nieuwe bomen te planten!

Video van Bart over het Floresplein

Via deze link vindt u het gehele voorstel: https://gemeenteraad.groningen... en https://gemeenteraad.groningen...

Ginkgo Biloba bij Vrijdag
Recentelijk is de Ginkgo Biloba bij Vrijdag gekapt tot verdriet van velen. Vanuit onze fractie is Janette Bosma hier druk mee bezig geweest door kritische vragen te stellen: Is er echt geen mogelijkheid om deze boom te behouden, ondanks de nieuwbouwplannen? Het antwoord was steeds nee. Janette Bosma heeft hier in haar woordvoering ook aandacht aan besteed. Het lastige aan verbouwing van Vrijdag is dat het om een monumentaal pand gaat midden in een stad. De mogelijkheid tot bouwen is daardoor beperkt. De andere kant is dat de Ginkgo natuurlijk ook een monumentale boom is en dat heeft ook zeker waarde. Net als het plan voor het Raadhuisplein zijn er meerdere beslissingsmomenten geweest over de verbouwing bij Vrijdag. Ondanks dat wij achter de plannen voor Vrijdag zelf staan, vinden wij het heel jammer dat dit ten koste van de Ginkgo moet gaan. Wel zijn we erg blij dat er een extra boom terugkomt op het Kwinkenplein, naast de boom die daar al geplant is.

De woordvoering van Janette en uitleg van de wethouder kan je hier vinden: Woordvoering Vrijdag/Ginkgo

We hebben vragen gesteld tijdens het vragenuur van 13 december over de kap, ondanks de bezwaarperiode.De transcriptie is nog niet beschikbaar, maar u kunt deze hier terugkijken. https://gemeenteraad.groningen... de vragen en een samenvatting van het antwoord, vindt u hier: Mondelingen vragen: kap Ginkgo bij Vrijdag.

Johan de Wittstraat
Dit plan vinden wij echt een prachtig voorbeeld van bewonersparticipatie. En daarnaast is het ook nog eens een plan om de straat om te toveren tot een plek vol biodiversiteit in plaats van asfalt! Win-win dus!

In april 2021 zocht een bewoonster van De Hoogte contact met Mooie Wijken over haar plan voor een park in haar straat. Haar plan betreft een uitbreiding van pluktuin De Witte Velden tot ecologisch park. Haar plan is gericht op het vergroenen van de wijk, het stimuleren van bestuiving door bijen voor een biodiverse omgeving, het bevorderen van ontmoeting en het verbeteren van de kwaliteit van leven door een prettigere leefomgeving. Ook noemt ze het voorkomen van hittestress en het verbeteren van de hemelwaterafvoer. Ze heeft haar projectplan bij de gemeente ingediend als bewonersinitiatief. De afgelopen tijd heeft in het teken gestaan van het vormgeven van het ontwerp voor de openbare ruimte, samen met de buurt. Om dit ontwerp te kunnen laten uitvoeren is uitvoeringskrediet nodig. Daarom wordt het te verlenen uitvoeringskrediet voor dit project op 20 december behandeld in de raad.

Meer informatie over dit plan kunt u vinden op: https://gemeenteraad.groningen... en https://gemeenteraad.groningen...

Hoe wordt groen betrokken bij nieuwe plannen?
Wij krijgen vaak vragen over hoe groen geïntegreerd kan worden in nieuwe plannen van de gemeente. Gelukkig willen wij en dit college dat ook! En daarom zal groen in nieuwe projecten een zeer belangrijk aandeel krijgen. Echter zijn er ook projecten met een ‘erfenis van oud beleid’. Hoe dit zit, zullen we hieronder op een gemakkelijke manier proberen uit te leggen.

Als er een nieuw plan voor wijkvernieuwing of bouw wordt gepresenteerd heeft dat vaak verschillende fases. Van ontwikkeling tot budget tot participatie tot groen. Denk hierbij aan Meerstad en het nieuw te bouwen Stadshavens dat al langere tijd in ontwikkeling is en nog langere tijd in ontwikkeling zal zijn.

Afgelopen week werd vaak de aanname gedaan dat wij alles kunnen veranderen als wij dat willen:Waar een wil is, is een weg! Als je iets anders wil doen, doe je dat toch gewoon?
Nee, zo makkelijk is het niet. Elke stap waarover gestemd wordt geeft toestemming voor de volgende stap om zo uiteindelijk een plan rond te krijgen. Dit zijn meerdere besluitvormingsmomenten over een tijdsbestek van maanden of jaren. Tussen het eerste plan voor wijkvernieuwing en het ‘af’ hebben van de wijk zitten soms wel 15 tot 20 jaren. Hierdoor zijn er ook verschillende college-samenstellingen die stemmen over de afzonderlijke fases van bepaalde plannen. Vaak wordt er gevraagd in een afrondende fase waarom bepaalde plannen niet gewijzigd kunnen worden. Dit zal ik hieronder proberen uit te leggen.

Laten we zeggen dat een project 10 stappen kent. Bij stap 9 vraag je een herziening van stap 3. Dat betekent dat je stap 3,4,5,6,7,8 en 9 overnieuw moet doen. Dit zorgt voor grote vertraging en zeer hoge kosten (waar geen budget voor is). Daarnaast kan het dan zo zijn dat na het herzien van stap 3 een nieuw college weer valt in stap 7 over stap 4 (enzovoorts). Dit zal betekenen dat een plan nooit tot stap 10 zal raken. Als dit zou gebeuren zal er in de uitvoering niets van de grond komen, maar er worden dan wel miljoenen aan gemeenschapsgeld besteed aan een project. Dat is natuurlijk geen wenselijke situatie. Daarom worden eerder genomen besluiten onherroepelijk vastgesteld. Dat we ze accepteren is belangrijk aangezien de besluiten worden genomen volgens het democratisch proces. Het werkt ook de andere kant op: voorstellen die wij hebben ingediend en zijn aangenomen dienen ook gerespecteerd te worden.

Daarnaast zal dit leiden tot ‘planschade’ en ‘onbehoorlijk bestuur’. Bij projecten zijn meerdere partijen betrokken: Ontwikkelaars, burgers, bedrijven, grondeigenaren etc. Planschade is schade die wordt geleden door eigenaren van onroerend goed als gevolg van wijzigingen in bestemmingsplannen of vergunningen door de overheid. Dit kan gaan om inkomensschade of waardevermindering van hun grond/onroerend goed.

Daarnaast is er nog onbehoorlijk bestuur. De overheid/ bestuurder moet zijn uiterste best doen om zijn taken zo goed mogelijk uit te voeren. Op het moment dat de gemeente zijn taken niet goed uitvoert dan kan dat leiden tot onbehoorlijk bestuur op grond van o.a. het evenredigheidsbeginsel. Als een overheidsbesluit voor belanghebbenden onevenredig nadelig is, dan zal de overheid dit nadeel door middel van nadeelcompensatie moeten compenseren.

Zomaar een plan wijzigen kan dus leiden tot juridische procedures die een financiële strop voor de gemeente kunnen betekenen. Dit geld kan dan niet worden uitgegeven aan andere dingen die ontzettend belangrijk zijn, zoals armoedebestrijding, vergroening, dieren, eiwittransitie, zorg etc.

Waarom wordt groen niet in het begin al betrokken bij nieuwbouwplannen?
Over dit onderwerp hebben wij in december 2022 een motie ingediend: ‘Ecologen, kom aan tafel’ Hierin vroegen wij ecologen vanaf het begin actief te betrekken bij plannen. Deze motie hebben wij ingetrokken aangezien wij een toezegging kregen van de wethouder: Het college heeft veel aandacht voor behoud van groen bij bouwprojecten en voor de biodiversiteit en wil dit bij volgende wijkvernieuwingsplannen en bouwplannen blijven behouden.

Wordt er wel naar inwoners geluisterd bij nieuwe plannen?
Bewonersparticipatie vinden wij heel erg belangrijk. Bovengenoemde projecten aan het Floresplein en Johan de Wittstraat zijn daar voorbeelden van.

In maart 2023 is een motie 'Participatie bij ruimtelijke plannen' aangenomen om inwoners en maatschappelijke organisaties in een eerdere stadium actief te betrekken bij ruimtelijke ontwikkeling.

Daarnaast stellen we ook vragen in de raad over bewonersparticipatie en groen waar wij vinden dat iets beter kan. Een voorbeeld hiervan zijn vragen over een braakliggend terrein aan de Friesestraatweg waar inmiddels spontaan natuur is ontstaan en bomen groeien. Inwoners hebben ideeën over de ontwikkeling van deze plek. Wij willen graag dat hierover met inwoners wordt gesproken en dat zij een stem krijgen. De vragen hierover kunt u hier vinden: Heroverweging bestemming Friesestraatweg

Bart Hekkema benoemde in zijn woordvoering over de omgevingswet van 6 december jl.: ‘’Wat mijn fractie betreft, zouden we over elke boom niet adviesrecht hebben, maar wel verplichte participatie laten plaatsvinden. Juist, omdat het zo belangrijk is dat we groen in onze straten en dorpen in stand houden. Dat hoeft niet te betekenen dat we hier over elke boom moeten vergaderen. Dat betekent wel dat we de omgeving en misschien zelfs een groter deel van de stad laten meedenken en participeren over het feit dat er misschien groen gaat verdwijnen of op een andere manier weer bijkomt. Dat zijn echter politieke keuzes die we niet zomaar moeten versmallen tot een technisch idee.’’

Kortom: Plannen hebben vaak veel voeten in de aarde. Natuur, bomen en groen zijn voor ons en onze leefbaarheid als mensen ontzettend belangrijk. Voor ons is er geen spanningsveld tussen steen en groen: wij willen groen waar dit kan en bestaand groen behouden en uitbreiden! Wij zullen dan ook altijd oog hebben hiervoor en binnen de grenzen van onze democratie kijken wat wij kunnen doen om natuur te behouden, herstellen en vergroten.

door Linda Wijnalda